Vatican, Đất Thánh ngàn năm

Trần Đức Hợp

Giới Thiệu

Nằm gọn trong thủ đô Roma của Italia, Vatican hay quốc gia riêng biệt Vatican chỉ vỏn vẹn gần 1.000 cư dân là một trong những quốc gia nhỏ bé nhất trên thế giới; với diện tích 0.44 km2 nhưng Vatican lại có số tín đồ hay giáo dân 1.4 tỷ người, chiếm khoảng 20% dân số toàn thế giới hiện nay. Bên trong Vatican, những người lính gác Thụy Sĩ (Papal Swiss Guard) với y phục cổ xưa đầy màu sắc có nhiệm vụ bảo vệ và canh gác ch giáo hội, các hàng giáo phẩm, và người dân Vatican. nh hưởng và quyền lực của Vatican đã và đang bao trùm lên nhiều nước trên thế giới, nhất là tại những quốc gia mà đa số người dân theo Thiên Ch Giáo; rõ rệt nhất là tại các nước ở Châu Mỹ Latin và tại nhiều quốc gia ở Âu Châu.

Từ nhà ga xe lửa và xe điện ngầm (Metro) ở trung tâm thành phố Roma hai anh em chúng tôi đã dùng đường Metro “A” và đi thêm 7 chặng là đến địa phận của tòa thánh Vatican và bước xuống quảng trường rộng lớn và nổi tiếng Saint Peter Square và kế đó là Đại Thánh Đường lộng lẫy Basilica, nơi mà các tín đồ Thiên Chúa giáo từ khắp các nơi trên thế giới đổ về để hành hương và thăm viếng đất thánh này. Các bạn du khách có thể dùng Hop-On / Hop-Off Bus để đi trong 24 tiếng và xe Bus sẽ đổ bạn xuống gần quảng trường Saint Peter Square; và từ đó các bạn có thể đi bộ vào thăm viếng bên trong Basilica to lớn nhất trên thế giới, không mất tiền vào cửa, chỉ phải tuần tự xếp hàng và chờ đợi khoảng 1-2 tiếng rồng rắn bên ngoài quảng trường Saint Peter để vào bên trong mà thôi.


Tham dự Thánh lễ ngoài trời

Chúng tôi may mắn được tham dự thánh lễ với Giáo Hoàng Benedict XVI chủ tọa ngoài trời ở quãng trường Saint Peter Square mặc dầu bầu trời khá âm u và có mưa rơi lác đác, khá nặng hạt vào đầu dịp Hè - tháng 5, 2010. Bên trên gần bàn thánh, những hàng Giáo phẩm, Hồng Y, và quan khách ngồi trước ngôi đền thờ thánh Basilica và có lều che nơi Giáo Hoàng (GH) ngồi và những nhân vật chủ tễ để cử hành thánh lễ.

Trước đó, GH đã dùng chiếc xe bọc kiếng chống đạn với những người bảo vệ chung quanh xe, và di chuyển một vòng để chào đón giáo dân và du khách đến tham dự buổi lễ được tổ chức hàng tháng với sự chủ tế trực tiếp của ngài.

Hai màn ảnh TV to lớn đặt hai bên hông toà Thánh để mọi người có thể thấy rõ ràng những hình ảnh thật gần của nơi hành lễ.

Với hàng trăm ngàn giáo dân đến tham dự buổi lễ, ngồi và đứng đến từ những quốc gia khác nhau, theo từng phái đoàn hay từng nhóm người, sắp xếp theo thứ tự với ký hiệu, màu sắc, cờ quạt, màu áo hay màu của mũ nón khác nhau, để dễ dàng phân biệt và tìm ra nhóm của mình trong biển người mênh mông ở quãng trường rộng lớn này.

Đặc biệt trong buổi lễ có một cặp cô dâu và chú rể được GH chủ lễ phép hôn phối trong buổi lễ, sau đó cặp tân hôn đã rảo bước một vòng khắp quảng trường Saint Peter Square để chào mọi người và đã được mọi người chúc mừng và vỗ tay vang dội khắp nơi trong bầu không khí vui tươi, rộn ràng, bình an, và nhẹ nhàng của những người có mặt tai nơi đây.

Năm 1984, Vatican được Cơ quan Văn hóa Thế giới UNESCO công nhận là một công trình văn hóa lớn của thế giới (World Heritage Site) không nơi nào khác có thể so sánh được. Hàng năm có khoảng 4.3 triệu du khách đến thăm viếng và hành hương nơi đây, đặc biệt trong những ngày có Thánh lễ lớn và sự cử hành trực tiếp của GH / Pope: như trong dịp lễ Phục Sinh, lễ Giáng Sinh của những năm thánh, hay khi có vị GH qua đời và sau đó nhân dịp tuyển chọn vi Giáo Hoàng mới.

Đây cũng là dịp các tên đạo chích vặt trổ tài hành nghề và đã làm không ít du khách phiền muộn và lo lắng vì bị mất trộm tiền bạc, và những giấy tờ quan trọng như Passports, Credit Cards, thẻ căn cước vì bọn bất lương. Đám Mafia vặt nhưng rất chuyên nghiệp đã thừa dịp này trà trộn và theo dõi những con mồi ngây thơ đã và đang để hết tâm hồn và trí óc với đấng tối cao, nên quên đi cái ví hay túi xách mang; họ bị những tên đạo tặc để ý và hành động thật nhẹ nhàng và chớp nhoáng.


Đại Thánh Đưòng Basilica

Vatican cũng là nơi tập trung rất nhiều tác phẩm nghệ thuật văn hóa mang tính chất tôn giáo nổi danh trên thế giới; cả bên trong, lẫn bên ngoài Đại thánh đường Basilica là những kiến trúc, nghệ thuật của các kiến trúc sư lừng danh như Bramante, Michaelangelo, Giacomo della Porta, Maderno, Bernini, Rafael, Botticelli; họ là những nhà nghệ thuật của thời kỳ Phục Hưng, từ những thế kỷ 14 đến thế kỷ 17, và thời kỳ Baroque (1600-1750), trong đó những họa tiết tinh xảo như “Last Judgement” được vẽ trên tường của nhà nguyện Sistin Chapel, đây là căn phòng rất đặc biệt khi các vị Hồng Y trong Cardinals College lựa chọn và bầu ra vị tân Giáo Hoàng, do danh họa Michaelangelo, và những phòng họa tiết độc đáo do Rafael đã làm hai chúng tôi ngẩn ngơ và say đắm khi rảo bước theo dòng du khách đông đảo, nhưng chậm rãi và trong đôi “mắt nai” mở to ngơ ngác, nhìn và ngó lên nhưng vẫn không dám chớp mắt . Đây là những phút giây hạnh phúc va quý báu của người trần thế khi được thưởng thức những tác phẩm độc đáo đầy nghệ thuật vào bậc “Thầy”của thế gian này.

Vaticani Museum, bên cạnh Đai thánh đường Basilica có thể coi là nơi đáng xem nhất cho du khách, được xem như ngang hàng với 1st class Museums của thế giới, có thể sánh với Viện bảo tàng Louvre ở Paris, Viện bảo tàng Hermitage ở Saint Petersburg, Viện bảo tàng Smithsonian ở Hoa Thinh Đốn, hay Viện bảo tàng Prado ở Thành phố Madrid.

Pieta

Nguồn: Vatican

Bên trong Basilica, bức tượng điêu khắc “Đức Mẹ Sầu Bi” hay còn có tên khác là “La Pietà “ được đặt ở bên cánh phải khi du khách bước vào cửa Basilica và bức tượng đồng màu nâu sẫm của thánh Phêrô (tức thánh Peter) nơi gót bàn chân phải của ngài được rất nhiều du khách sờ mó, làm bàn chân ngài bị bào mòn qua hàng tram năm từ ngày hoàn tất và khánh thành Vatican từ năm 1626, dưới thời Đức Giáo Hoàng Urban VIII.

Xây Dựng và Kiến Trúc

Khởi công xây cất từ đất nền cũ của ngôi nhà thờ xưa, có từ thế kỷ thứ 4, dưới thời đại Hoàng đế Constantine, nền móng cuả Đại thánh đường Basilica đã bắt đầu đào từ năm 1506 dướt thời Giáo Hoàng Julius II đã trải qua 120 năm xây dưng và mở rộng như ngày hôm nay, tổng cộng qua các thời đại của 21 vị Đức Giáo Hoàng (1506-1626), và Đại thánh đường Basilica được kiến trúc bên trong với nguyên vật liệu toàn bằng đá hoa cương màu xám lạt, và mỗi góc cạnh có những những cung thánh, bệ thờ, đền đài, tượng đá, những bức hoa văn, phù điêu chạm nổi, mạ vàng tuyệt mỹ.

Và nơi đây cũng là nơi chôn cất và thờ phượng của các vị Giáo Hoàng quá cố và được phong Thánh; và những nhân vật nổi tiếng (Notable People) hay được xem là những tác phẩm kiệt xuất của loài người (Outstanding Artworks), ngay cả vài vị vua chúa, và vài vị HồngY có công lao đặc biệt trong Giáo Hội.

Khu trung tâm của tòa nhà là Baldachin hay được gọi là “Cung Thánh”, được kiến trúc sư tài hoa Gianlorenzo Bernin họa kiểu với 4 chiếc cột trụ đồng xoắn màu đỏ nâu đậm to và cao 30 mét, đặt ở 4 góc bàn thờ, đây là nơi làm lễ chính thức của Vatican. Nơi đây được xem như thánh địa và là nơi linh thiêng nhất của Giáo Hội La Mã theo truyền thống và cũng tương truyền đây là nơi chôn cất thánh Peter, vị Tổng Giám Mục đầu tiên của Roma, và cũng là Đức Giáo Hoàng đầu tiên của Giáo Hôi Thiên Chuá Giáo.

Năm 1547 dưới thời đại của Giáo Hoàng Paul III, khi đó đã ngoài 70 tuổi, kiến trúc sư Michaelangelo được xem như Tổng Công Trình Sư của Toà Thánh sau nhiều tranh cãi và biến đổi, ông đã hoàn thành xây dựng và mang kiến trúc của Basilica đạt tới đỉnh cao nhất mà con người có thể đạt được, với kết hợp kiến trúc hài hòa của thời kỳ Phục Hưng và kiến trúc của thời kỳ Barorque.

Chi phí xây dựng Basilica của Vatican được kết toán với 46.8 triệu nén vàng Ducats (1 Gold Ducat = 0.1107 Ounce of Gold; 1 Ounce Gold = 28.349 gram Gold), nếu tính theo thời giá vàng 1.744 USD/Ounce như hiện nay (Dec. 2011) thì tổng chi phí xây dựng Basilica Vatican là 9 Tỷ Mỹ Kim.

Thánh đường Phêrô vói diện tích là 21,095 m2, hay rộng hơn 5 acres có thể chứa được 60.000 người cùng lúc, chiều dài 220 mét, chiều rộng 150 mét, và chiều cao 137 mét. Riêng quảng trường Saint Peter Square có kích thước 284 x 240 mét với cột tháp Obelisk cao 40 mét, nặng 360 tấn, nằm ngay chính giữa quảng trường và với 2 bồn phun nước to lớn ở hai bên, 3 tầng, được kiến trúc sư Carlo Maderno vẽ kiểu, và hàng trăm cột trụ đá trắng (tổng cộng có 284 cột trụ) được xếp thành bốn hàng cột, bên trên có 140 bức tượng thánh tử đạo và làm thành hình vòm bầu dục (Ellipse), có thể chứa hàng trăm ngàn người đến hành lễ ngoài trời ở nơi đây.


Kinh Tế và Tài Chánh Vatican

Vatican Museum với 4.3 triệu du khách mỗi năm và vé vào cửa 13.5 Euros (2010) đã đem lại khoảng 60 triệu Euros cho Giáo hội với dân số chính thức 826 người (2009) cùng khoảng 2,700 nhân viên phục vụ (lay workers) sống ở Roma, ngoài chu vi của Tòa Thánh Vatican. Dọc hai bên đại lộ lớn Conciliazione và quảng trường Pio XII, trước Saint Peter Square, là những cửa hàng bán kỷ vật và đồ lưu niệm về tôn giáo, những tiệm sách báo, Mosaics, những nhà hàng, hệ thống các khách sạn nằm chung quanh khu vực Vatican để phục vụ du khách và các Tour du lịch hành hương đến từ các Giáo phận khắp nơi trên thế giới.

Qua hiệp ước Lateran năm 1929 với chính phủ Mussolini, Italia Vatican có ngân hàng, quân đội, và ngoại giao riêng do các Bộ trưởng của Giáo hội điều hành. Ngoài ra, Vatican còn có Radio, TV, báo chí và truyền thông, bưu điện và tem thơ rất nổi tiếng trên thế giới. Những dịch vụ, như khách sạn, ấn loát, tiệm thuốc (pharmacy), sách vở, tôn giáo, kinh thánh, nhạc, và phim ảnh, nghệ thuật cũng đem lại một số lợi tức không nhỏ cho Giáo hội vì hàng năm chi phí điều hành của Vatican 254.8 triệu Euros, theo tài liệu chính thức của Giáo hội, để trả lương và điều hành nơi đây (2008).

Các nhà tài trợ, Patrons, hay những Mạnh thường quân, quý tộc khắp nơi trên thế giới tại các quốc gia giàu có như Hoa Kỳ, Đức và Ý Đại Lợi cũng đã đóng góp không ít về tài chánh cho Giáo hội để cân bằng ngân sách chi- thu hằng năm. Năm 2008 cán cân đã bị thâm thủng khoảng 1 triệu Euros (thu vào khoảng 253.9 triệu Euros). Trong các buổi lễ, tiền quyên góp, dâng cúng qua mỗi Thánh lễ hàng tuần, tiền dâng lễ, cưới xin cũng đóng góp không nhiều cho Giáo hội. Riêng đến từ các Giáo phận giàu có trên khắp thế giới, quỹ Peter‘s Pence Fund cũng đã quyên góp được 75,8 triệu USD cho năm 2008.

Ngoài những chi- thu chính thức kể trên, Giáo hội cũng có những qũy đầu tư khác, khắp nơi trên thế giới do Hội đồng quản trị Tòa Thánh Vatican nhóm họp từng qúy 3 tháng, để quyết định những tài khoản vào những nơi có ảnh hưởng và mang lợi ích cho Giáo hội để nâng cao đức tin, hay nhận thức về tôn giáo và cũng để bù đắp và mang lại tiền lời hàng năm cho Tòa Thánh và những văn phòng Holy See's Offices điều hành khắp nơi trên thế giới, như trợ giúp các nhà thờ, hay các Giáo xứ nghèo tại các quốc gia nghèo đói, chậm tiến, kém mở mang hay qua các trợ giúp nạn nhân thiên tai như động đất, lũ lụt, mưa bão (Disaster Relief, Aid to Churches, Non Budget Funds).

Vườn Hoa Vatican & Tấm Gương Sáng

Vườn hoa Vatican với 23 Hectares nằm trên đồi Vatican được vẽ kiểu và xây dựng vào thời kỳ Trung Cổ (medieval times) với những tượng đá và những bồn nước rải rác khắp nơi, dưới những hàng cây cao, bên dưới là những thảm cỏ xanh mượt mà được chăm sóc kỹ lưỡng tạo nên khung cảnh bình yên và dễ dàng cho sự tĩnh tâm, chiêm nghiệm, trầm lắng cho các vị Giáo Hoàng và hàng Giáo phẩm sống phụng vụ tại nơi đây.

Vuon hoa Vatican

Nguồn: Vatican

Khi rảo bước viếng thăm Vatican, tôi không khỏi bùi ngùi nhớ đến một vị Hồng Y đáng kính của Việt Nam. Nhiều người và nhiều sách vở đã viết về ngài như với dáng người cao ráo, có một gương mặt trán rộng, đẹp, sang cả, quý phái với giọng nói mềm mỏng, từ tốn, nhẹ nhàng và dí dỏm trong bộ óc thông minh, và có trí nhớ dai trong mọi tình tiết, tính tình khôn ngoan, bình tĩnh, hiền hòa, đức độ, đầy bao dung. Ngài sống tự nhiên, dễ dàng, cởi mở, dễ thu hút cảm tình của những người đối thoại và là một nhà thuyết giảng ăn khách đủ mọi loại hạng người trong xã hội. Ngài có óc tổ chức và có tài lãnh đạo rõ ràng. Sự vị tha và tấm lòng nhân ái của ngài đã là những hương thơm, ánh sáng soi đường và cảm hoá những ám ảnh của bóng ma của quá khứ mà hiện nay vẫn còn rơi rớt, lạc lõng trên trái đất này.

Khi ra đi, ngài đã để lại một cuộc đời với nhiều dấu ấn quan phòng, có sự sắp đặt, che chở của Thiên Chúa, và gợi nhiều suy nghĩ. Đó là Hồng Y Nguyễn Văn Thuận.

Tôi tự nhiên quý mến ngài và tự nhủ sẽ đến viếng thăm ngài tại nhà thờ Santa Maria della Scala, trong khu Trastevere, hướng Đông –Nam, chỉ cách Tòa thánh Vatican khoảng 1 km, nơi ngài đã được chôn cất và yên nghỉ tại nơi đây ngày 16 tháng 9, năm 2002.

San Diego, tháng 12, 2011