Những hình ảnh không in ra được

Sáng thức dậy đọc hai bài này và bài viết về một người me, đã lấy của tôi tí nước mắt vào sáng sớm, có lẽ không ai trong chúng ta những người đã sống qua thời điểm 1975 lại không mang theo vào ...đáy mộ một vài hình ảnh không bao giờ quên được.  Thật sự ngày 30 tháng 4 đối với tôi lại là một ngày ít "kinh hoàng" hơn những câu chuyện mà tôi đã được đọc, lúc ấy tôi đang ở trong một căn biệt thự ở Vũng Tàu, khi tiếng súng nổ, nhìn thấy người lính bộ đội trước mặt biệt thự chuẩn bị những nòng súng B40 chiả vào một góc nào đó, thì những người trong ngôi biệt thự đã bảo nhau dương cờ trắng, cờ Pháp để họ hiểu đấy là biệt thự của Pháp, và chúng tôi được an toàn? Tôi chỉ nhớ có thế.  Rồi tiếng súng, hỗn loạn của thành phố cũng qua đi.  Tôi không còn nhớ gì những ngày sau đó.  Hình như tôi  mất trí nhớ một thời gian khá dài về những ngày tháng ba.  Để sau đó trí nhớ phục hồi tôi nhớ được những ngày cuối tháng Ba về một hành trình từ Đà Lạt về Nha Trang, ra Qui Nhơn bay về Đà Nẵng, rồi lại từ Đà Nẵng trên xà lan vào Nha Trang, đến Cam Ranh vào Sài Gòn và ngay đêm sau lại đi xe đò ra Vũng Tàu cho hết tháng Tư.  Bạn sẽ hỏi tôi đi đâu mà đi lòng vòng, nhưng đó là câu chuyện khác. Tôi chỉ muốn nói đến những hình ảnh tôi không quên được trong những ngày tháng Ba, là 

- Hình ảnh chiếc xe đò mà người ta chen chúc nhau đến nỗi chui vào cả cửa sổ để nằm luôn cả trên đầu nhau để có thể chạy thoát khỏi thành phố.

- Hình ảnh của chính tôi lần đầu tiên được ngồi sau một chiếc xe than chạy ọc à ọc ạch từ Đà Lạt về tới Phan Rang. Người ta chạy loạn thế nào không rõ, mà tôi thì được đi chơi, nên lòng rất bình yên. 

- Hình ảnh chú lính chạy về khóc với cha tôi, chú nói cứu chú, chú có 10 đứa con, mà 6 đứa lớn chú cho lên tàu trước, tàu chạy bỏ lại vợ chồng chú vá 4 đứa nhỏ, bây giờ mất con chú không biết làm sao.  Không biết sau này chú có gặp được 6 đứa con lớn của chú.  Gọi là lớn những đứa nào cũng loắt choắt cả. Bây giờ họ ở đâu có gặp lại mẹ cha, cứ lâu lâu tôi lại thắc mắc về gia đình chú, về những giọt nước mắt xe lòng của người cha khi mất con.

- Hình ảnh người đàn ông bị người ta kéo vất xuống biển, tôi tưởng ông đã chết, họ thuỷ táng ông. Nhưng không xà lan trôi đi về phiá Nam, ông trồi lên mặt mũi đầy máu chỉ vì những mắt cáo của xà lan đã cắt vào mặt ông, khi bị kéo đi.  Ông ngước đôi mắt tuyệt vọng cầu cứu khi sóng đánh ông dạt lại phiá sau.  Một đôi mắt ám ảnh tôi mãi sau này, ông còn nhìn như thế bao nhiêu lâu nữa trước khi chìm vào lòng biển sâu ngày ấy.

-Hình ảnh một mái tóc đen của đưá bé đã chết úp mặt ngay bên cạnh tôi sau một buổi sáng thức dậy, làm tôi nhớ nó có phải là đứa bé đã khóc đòi nước hôm trước, cha mẹ đã cho nó uống nước biển với sữa đặc, nó bị tháo dạ và ra đi ngày ấy?

Thế nhưng đọc bài của ông Tiểu Tử, hình ảnh của ông nhận ra từ ống kính của người khác mang nhiều ý nghĩa hơn, để cho chúng ta ai không thấy được một giai đoạn của lịch sử đã bị chôn vùi, họ cần phải tìm hiểu nhiều hơn về những hình ảnh đã bị chôn vùi trong trí nhớ của nhiều người trước khi chúng ra đi vĩnh viễn vào đáy mộ của rất nhiều người, như hôm qua tôi nói chuyện với một cô bé chỉ ngoài 30 tuôi, cô nói cô không biết gì về một giai đoạn lịch sử ấy, cô đuợc giáo dục kiểu khác, cô trường thành trong cái gọi là thành trì xã hội chủ nghĩa, cô chỉ nghe cha mẹ ông bà nói thoang thoáng gì đó mà cô không hiểu.  Cô không hiểu rõ lịch sử thì làm sao cô giải thích cho con cô hiểu tại sao con cô lại sinh ra ở xứ người mà không là tại Việt Nam.  Điều đó khiên tôi chạnh lòng nghĩ tới thế hệ tương lai ở xứ người. 

Tiểu Tử

Tôi không có đi di tản hồi những ngày cuối tháng tư 1975 nên không biết cảnh di tản ở Sài gòn ra làm sao. Mãi đến sau nầy, khi đã định cư ở Pháp, nhờ xem truyền hình mới biết !

Sau đây là vài cảnh đã làm tôi xúc động, xin kể lại để cùng chia xẻ…

Chuyện 1

 

Ở bến tàu, thiên hạ bồng bế nhau, tay xách nách mang, kêu réo nhau ầm ĩ, hớt hơ hớt hải chạy về phía chiếc cầu thang dẫn lên bong một chiếc tàu cao nghều nghệu. Cầu thang đầy người, xô đẩy chen lấn nhau, kêu gọi nhau, gây gổ nhau… ồn ào. Trên bong tàu cũng đầy người lố nhố, giành nhau chồm lên be tàu để gọi người nhà còn kẹt dưới bến, miệng la tay quơ ra dấu chỉ trỏ… cũng ồn ào như dòng người trên cầu thang !

Giữa cầu thang, một bà già. Máy quay phim zoom ngay bà nên nhìn thấy rõ : bà mặc quần đen áo túi trắng đầu cột khăn rằn, không mang bao bị gì hết, bà đang bò nặng nhọc lên từng nấc thang. Bà không dáo dác nhìn trước ngó sau hay có cử chi tìm kiếm ai, có nghĩa là bà già đó đi một mình. Phía sau bà thiên hạ dồn lên, bị cản trở nên la ó ! Thấy vậy, một thanh niên tự động lòn lưng dưới người bà già cõng bà lên, xóc vài cái cho thăng bằng rồi trèo tiếp.

Chuyện chỉ có vậy, nhưng sao hình ảnh đó cứ đeo theo tôi từ bao nhiêu năm, để tôi cứ phải thắc mắc : bà già đó sợ gì mà phải đi di tản ? con cháu bà đâu mà để bà đi một mình ? rồi cuộc đời của bà trong chuỗi ngày còn lại trên xứ định cư ra sao ? còn cậu thanh niên đã làm môt cử chỉ đẹp – quá đẹp – bây giờ ở đâu ?… Tôi muốn gởi đến người đó lời cám ơn chân thành của tôi, bởi vì anh ta đã cho tôi thấy cái tình người trên quê hương tôi nó vẫn là như vậy đó, cho dù ở trong một hoàn cảnh xô bồ hỗn loạn như những ngày cuối cùng của tháng tư 1975…

Chuyện 2

Cũng trên chiếc cầu thang dẫn lên tàu, một người đàn ông tay ôm bao đồ to trước ngực, cõng một bà già tóc bạc phếu lất phất bay theo từng cơn gió sông. Bà già ốm nhom, mặc quần đen áo bà ba màu cốt trầu, tay trái ôm cổ người đàn ông, tay mặt cầm cái nón lá. Bà nép má trái lên vai người đàn ông, mặt quay ra ngoài về phía máy quay phim. Nhờ máy zoom vào bà nên nhìn rõ nét mặt rất bình thản của bà, trái ngược hẳn với sự thất thanh sợ hãi ở chung quanh !

Lên gần đến bong tàu, bỗng bà già vuột tay làm rơi cái nón lá. Bà chồm người ra, hốt hoảng nhìn theo cái nón đang lộn qua chao lại trước khi mất hút về phía dưới. Rồi bà bật khóc thảm thiết…

Bà già đó chắc đã quyết định bỏ hết để ra đi, yên chí ra đi, vì bà mang theo một vật mà bà xem là quí giá nhứt, bởi nó quá gần gũi với cuộc đời của bà : cái nón lá ! Đến khi mất nó, có lẽ bà mới cảm nhận được rằng bà thật sự mất tất cả. Cái nón lá đã chứa đựng cả bầu trời quê hương của bà, hỏi sao bà không xót xa đau khổ ? Nghĩ như vậy nên tôi thấy thương bà già đó vô cùng. Tôi hy vọng, về sau trên xứ sở tạm dung, bà mua được một cái nón lá để mỗi lần đội lên bà sống lại với vài ba kỷ niệm nào đó, ở một góc trời nào đó của quê hương…

Chuyện 3

Cũng trên bến tàu nầy. Trong luồng người đi như chạy, một người đàn bà còn trẻ mang hai cái xắc trên vai, tay bồng một đứa nhỏ. Chắc đuối sức nên cô ta quị xuống. Thiên hạ quay đầu nhìn nhưng vẫn hối hả đi qua, còn tránh xa cô ta như tránh một chướng ngại vật nguy hiểm ! Trong sự ồn ào hỗn tạp đó, bỗng nghe tiếng được tiếng mất của người đàn bà vừa khóc la vừa làm cử chỉ cầu cứu. Đứa nhỏ trong tay cô ta ốm nhom, đầu chờ vờ mắt sâu hõm, đang lả người về một bên, tay chân xụi lơ. Người mẹ – chắc là người mẹ, bởi vì chỉ có người mẹ mới ôm đứa con quặt quẹo xấu xí như vậy để cùng đi di tản, và chỉ có người mẹ mới bất chấp cái nhìn bàng quan của thiên hạ mà khóc than thống thiết như vậy – người mẹ đó quýnh quáng ngước nhìn lên luồng người, tiếp tục van lạy cầu khẩn.

Bỗng, có hai thanh niên mang ba lô đi tới, nhìn thấy. Họ dừng lại, khom xuống hỏi. Rồi họ ngồi thụp xuống, một anh rờ đầu rờ tay vạch mắt đứa nhỏ, họ nói gì với nhau rồi nói gì với người đàn bà. Thấy cô ta trao đứa bé cho một anh thanh niên. Anh nầy bồng đứa nhỏ úp vào ngực mình rồi vén áo đưa lưng đứa nhỏ cho anh kia xem. Thằng nhỏ ốm đến nỗi cái xương sống lồi lên một đường dài…

Anh thứ hai đã lấy trong túi ra chai dầu từ lúc nào, bắt đầu thoa dầu rồi cạo gió bằng miếng thẻ bài của quân đội.

Thiên hạ vẫn rần rần hối hả đi qua. Hai thanh niên nhìn về hướng cái cầu thang, có vẻ hốt hoảng. Họ quay qua người đàn bà, nói gì đó rồi đứng lên, bồng đứa nhỏ, vừa chạy về phía cầu thang vừa cạo gió ! Người mẹ cố sức đứng lên, xiêu xiêu muốn quị xuống, vừa khóc vừa đưa tay vẫy về hướng đứa con. Một anh lính Mỹ chợt đi qua, dừng lại nhìn, rồi như hiểu ra, vội vã chạy lại đỡ người mẹ, bồng xóc lên đi nhanh nhanh theo hai chàng thanh niên, cây súng anh mang chéo trên lưng lắc la lắc lư theo từng nhịp bước….

Viết lại chuyện nầy, mặc dù đã hơn ba mươi năm, nhưng tôi vẫn cầu nguyện cho mẹ con thằng nhỏ được tai qua nạn khỏi, cầu nguyện cho hai anh thanh niên có một cuộc sống an vui tương xứng với nghĩa cử cao đẹp mà hai anh đã làm. Và dĩ nhiên, bây giờ, tôi nhìn mấy anh lính Mỹ với cái nhìn có thiện cảm !

Chuyện 4

Cũng trên bến tàu. Cầu thang đã được kéo lên. Trên tàu đầy người, ồn ào. Dưới bến vẫn còn đầy người và cũng ồn ào. Ở dưới nói vói lên, ở trên nói vọng xuống, và vì thấy tàu sắp rời bến nên càng quýnh quáng tranh nhau vừa ra dấu vừa la lớn, mạnh ai nấy la nên không nghe được gì rõ rệt hết !

Máy quay phim zoom vào một người đàn ông đứng tuổi đang hướng lên trên ra dấu nói gì đó. Bên cạnh ông là một thằng nhỏ cỡ chín mười tuổi, nép vào chân của ông, mặt mày ngơ ngác. Một lúc sau, người đàn ông chắp tay hướng lên trên xá xá nhiều lần như van lạy người trên tàu, gương mặt sạm nắng của ông ta có vẻ rất thành khẩn. Bỗng trên tàu thòng xuống một sợi thừng cỡ nửa cườm tay, đầu dây đong đưa. Mấy người bên dưới tranh nhau chụp. Người đàn ông nắm được, mỉm cười sung sướng, vội vã cột ngang eo ếch thằng nhỏ. Xong, ông đưa tay ra dấu cho bên trên. Thằng nhỏ được từ từ kéo lên, tòn ten dọc theo hông tàu. Nó không la không khóc, hai tay nắm chặt sợi dây, ráng nghiêng người qua một bên để cúi đầu nhìn xuống. Người đàn ông ngước nhìn theo, đưa tay ra dấu như muốn nói : « Đi, đi ! Đi, đi ! ». Rồi, mặt ông bỗng nhăn nhúm lại, ông úp mặt vào hai tay khóc ngất ! Bấy giờ, tôi đoán ông ta là cha của thằng nhỏ đang tòn ten trên kia… Không có tiếng còi tàu hụ buồn thê thiết khi lìa bến, nhưng sao tôi cũng nghe ứa nước mắt !

Không biết thằng nhỏ đó – bây giờ cũng đã trên bốn mươi tuổi — ở đâu ? Cha con nó có gặp lại nhau không ? Nếu nó còn mạnh giỏi, tôi xin Ơn Trên xui khiến cho nó đọc được mấy dòng nầy…

Tiểu Tử